Klasyfikacja minerałów wg Strunz'a |
Minerały można klasyfikować według różnych kryteriów, na przykład według: własności mechanicznych (twardość, gęstość), własności chemicznych (reaktywność, rozpuszczalność), występowania (jako składniki różnego typu skał) lub ich popularności. Ogólnie przyjęło się jednak dokonywać klasyfikacji według ich pokrewieństwa chemicznego i budowy krystalicznej, właśnie na takich własnościach oparte są dwa współcześnie stosowane schematy: klasyfikacja Strunz'a i Dana. W systemie klasyfikacji Strunz'a (wersja 8 - Strunz Classification) podzielono minerały na 9 grup:
(obecnie – od końca 2009 roku – obowiązuje klasyfikacja Nickel-Strunz'a w wersji 10, która znacznie odbiega od starej klasyfikacji)
W zestawieniu umieściłem tylko minerały występujące w meteorytach. Szerzej o klasyfikacji minerałów Strunz'a można poczytać w Wikipedii; współcześnie w użyciu jest klasyfikacja Dana (wersja 8). |
Źródła (sources) |
[Bolewski 1974, 1975]; [Książkiewicz 1968]; [Manecki 2004]; |
II – siarczki, selenki, telurki (sulfides) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Siarczki są to związki zawierające siarkę na drugim stopniu utlenienia (S2–). W mineralogii są to z reguły sole kwasu siarkowodorowego (H2S) z metalami (Fe, Ni, Mn) i niemetalami (Na, Ca, K, Mg). Siarczki metali pochodzenia naturalnego wyróżniają się dużą gęstością (np. troilit, pentlandyt), silnym połyskiem, zazwyczaj są nieprzezroczyste i bardzo kruche (stąd złoża siarczków są określane mianem 'kruszców'), przewodzą prąd elektryczny, a część siarczków jest silnie magnetyczna (troilit). Siarczki niemetali są łatwo rozpuszczalne w wodzie (niningeryt, oldhamit). Pod wpływem wody i tlenu z powietrza łatwo ulegają rozkładowi przechodząc w tlenki, wodorotlenki, węglany i siarczany. Siarczki występują na Ziemi głównie w skałach związanych z procesami magmowymi. Często tworzą złoża o znaczeniu gospodarczym (np. kruszce żelaza i miedzi). Najpopularniejszy w meteorytach i występujący w nich w dużych ilościach siarczek to troilit, siarczek żelaza FeS. Jego 'ziemski' odpowiednik – piryt, występuje również bardzo licznie i niemal w każdej ziemskiej skale.
|
|
|||||||||||||||
W mineralogii halogenki to grupa minerałów będących solami kwasów: fluorowego, chlorowego i pozostałych pierwiastków grupy VIIA (brom Br, jod I i astat At). Do tej grupy zalicza się również minerały uwodnione będące solami kwasów halogenowodorowych, jak i sole w których występują jony wodorotlenkowe ([OH]–) i tlenowe (O2–). W halogenkach metali lekkich przeważają wiązania jonowe, halogenki te są z reguły przezroczyste i bezbarwne (halit, sylvin) lub mają barwy allochromatyczne (zabarwienie spowodowane jest domieszkami innych pierwiastków lub defektami sieci krystalicznej); wykazują niewielką gęstość, niskie współczynniki załamania światła, słaby połysk i są dobrze rozpuszczalne w wodzie. W halogenkach metali ciężkich (np. lawrencyt) przeważają wiązania jonowo-atomowe, mają znacznie większe gęstości od halogenków metali lekkich; są zabarwione idiochromatycznie (mają barwę własną związaną z ich składem chemicznym); mają wyższe współczynniki załamania światła, silniejszy połysk i dużo słabszą rozpuszczalność w wodzie. W meteorytach występują właściwie tylko chlorki – sole kwasu chlorowodorowego, HCl. Ich łatwa rozpuszczalność w wodzie była m.in. powodem ich późnego wykrycia, gdyż w procesie cięcia i preparowania próbek meteorytów stosuje się wodę, która powoduje ich szybkie wypłukanie.
|
IV – tlenki i wodorotlenki (oxides and hydroxides) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V – azotany, węglany, borany (nitrates, carbonates, borates) |
||||||||||||||||||
|
VI – siarczany, chromiany, molibdeniany, wolframiany (sulfates, chromates, molybdates, tunstates) |
||||||||||||
|
VII – fosforany, arseniany, wanadany (phosphates, arsenates, vanadates) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Z meteorytowego punktu widzenia interesujące w tej grupie minerałów są tylko fosforany (arseniany i wanadany nie występują w meteorytach w ilościach istotnych, jeśli w ogóle!?). Wszystkie fosforany tej grupy klasyfikacyjnej są solami kwasu fosforowego (H3PO4; fosfor na piątym stopniu utlenienia P5+). W zależności od stopnia podstawienia jonów wodorowych wyróżnia się trzy szeregi fosforanów: pierwszorzędowe (H2PO4–), drugorzędowe (HPO42–) i trzeciorzędowe (PO43–). W meteorytach występują wyłącznie fosforany trzeciorzędowe. Rozpuszczalność fosforanów w wodzie maleje wraz ze wzrostem rzędowości, fosforany pierwszorzędowe są dobrze rozpuszczalne, a wśród drugo- i trzeciorzędowych rozpuszczalne są tylko sole metali alkalicznych (Na, K, ...).
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej rozbudowana i najliczniejsza grupa minerałów. Krzemiany są głównym budulcem skorupy i płaszcza Ziemi, są również głównym składnikiem meteorytów.
|
IX – związki organiczne (organic compounds) |
W chondrytach węglistych odkryto wiele związków organicznych, ale żaden z nich nie jest klasyfikowany jako minerał. |
Page since: 2010-08
Woreczko Meteorites 2002–2015 © Jan Woreczko & Wadi | Page update: 2015-07-07 18:14 | ![]() ![]() ![]() |