Statystyki spadków

Statystyki spadków (dane o spadkach m.in. po 2007 roku)

• pełna lista spadków do 2008 r. wg MBD (tu również opis nieścisłości i rozbieżności dotyczących spadków)

• wg typu (bogate statystyki wg typów)

• wg TKW (z podziałem na wielkości spadków)

• wg daty

• spadki posortowane wg miejsca spadku (z podziałem na kraje/regiony)

Wszystkie spadki do 2008 roku

Interaktywna mapa wszystkich spadków do 2008 roku (wersja pełnookienkowa)

Więcej map (plików .KMZ ) na stronie – Moje „ikony Google Earth” – pliki .KMZ

Wszystkie spadki w programie GoogleEarth (MBD z dnia 14 Jan 2008)

Annual meteorite fall rate (1600-1799)

Annual meteorite fall rate (1800-2000)

Źródła danych o spadkach: MBD; [Jensen+ 2008]. Czerwonym słupkiem zaznaczyłem spadki polskich meteorytów.

Rekordowe lata pod względem liczby spadków

• 1933 – 17 (19?) spadków: Athens, Banten, Brient, Chajari, Cherokee Springs, Dyarrl Island, Malaga, Malvern, Noyan-Bogdo, Pasamonte, Pervomaisky, Pesyanoe, Phum Sambo, Po-wang Chen, Repeev Khutor, Sioux County, Zemaitkiemis. W katalogach meteorytów są wymieniane jeszcze dwa znaleziska z USA, o których sądzi się, że są to spadki z 1933 roku, Willard (b) i Elton. Może jednak w roku 1933 było 19 spadków?!?!

• 1949 – 13 spadków: Adzhi-Bogdo (stone), Akaba, Alberta, Beddgelert, Benton, Guidder, Ibrisim, Karewar, Kunashak, Mezel, Palolo Valley, Rupota, Veltuga;

• 1976 – 12 spadków: Acapulco, Dhajala, Dowa, Dunhua, Grefsheim, Jilin, Junan, Qingzhen, Ruhobobo, Sheyang, Udaipur, Zhuanghe;

• 1950 – 12 spadków: Arroyo Aguiar, Garland, Geidam, Madhipura, Monte das Fortes, Monze, Murray, Patrimonio, St. Louis, Thai, Tromøy, Vengerovo;

• 1868 – 11 spadków (m.in. Pułtusk): Daniel's Kuil, Danville, Frankfort (stone), Lodran, Moti-ka-nagla, Motta di Conti, Ornans, Pnompehn, Pułtusk, Sauguis, Slavetic. 11 spadków było również w 1910 roku (m.in. Grzempy) oraz w 1930, 1938.

 

W okresie 1800–2008 nic nie spadło w latach: 1800, 1802, 1816, 1832, 1888, 2005.

 

---

Analizując statystyki spadków można wyciągnąć następujące wnioski: jeśli mamy doniesienie o nowym spadku to z dużym prawdopodobieństwem będzie to meteoryt kamienny (na 94,23%) → chondryt (na 86,51%) → chondryt zwyczajny typu L (34,14%) lub H (31,72%) → chondryt zwyczajny typu L6 (23,44%) lub H5 (14,98%). Wynika z tego, że blisko 40% spadków to te dwa typy meteorytów! Więcej wszelakich statystyk dotyczących typów.

 

• Wadi obchodzi urodziny razem z Murray i Richland Springs;

• Woreczko z Mern, Pirgunje i Bath

• Najstarszy spadek w kolekcji - Lucé z 1768 roku we Francji!

Do roku 1600 zarejestrowano tylko 8 spadków. Były to: Nogata (Japonia, noc 19 maja 861 r.), Narni (Włochy, 921r.), Elbogen (Czechy, 1400 r.), Rivolta de Bassi (Włochy, 22 marzec 1491 r.), Ensisheim (Francja, 16 listopad 1492 r.), Valdinoce (Włochy, 26 styczeń 1496 r.), Oliva-Gandia (Hiszpania, 26 maj 1520 r.), Castrovillari (Włochy, 9 styczeń 1583 r.).

W okresie 1600–1799 spadło 40 meteorytów; natomiast w latach 1800–2000 – 989. W zilustrowanym tu wykresami okresie od 1600 do 2008 roku skatalogowano 1084 spadki. Strona o spadkach po 2007 roku.

Ile spada i jak często?

Cytując za Jull [Jull 2006]:

«The infall rate was described as a function of mass where

   log N = a log M + b

where N is the number of meteorites that fall per 10⁶ km² per year, of greater than mass M in grams (see Halliday et al., 1989). Halliday et al. (1989) determined the constants a and b to be –0.49 and +2.41 for M <1030 g, and –0.82 and +3.41 for M >1030 g, based on observations of meteoroids. This would result in an infall rate of M >10 g of 83 events per 10⁶ km²/yr, or roughly one event per km² in 10,000 yr. Using a different approach, combining weathering rates and recovery statistics, Bland (2001) estimated an infall rate of 36–116 events per 10⁶ km².»

Czyli średnio jeden spadek rocznie o masie co najmniej 10 g na 12,5 tys km².

[Bland], [Halliday], [Jull 2006]

Przeglądając współczesną literaturę znajdujemy nowsze, bardziej wiarygodne oszacowania średniej liczby spadków meteorytów (średni strumień (flux) za ostatnie kilkadziesiąt tysięcy lat) na powierzchnię Ziemi w przeliczeniu na obszar i czas [liczba spadków meteorytów >10 g / km² / mln lat]:

• [Halliday et al. 1989] – 83 spadki / km²/mln lat;

• [Bland et al. 1996] – 225±81 spadków / km²/mln lat;

• [Drouard et al. 2019] – 222±15 spadki / km²/mln lat.

Z oszacowań tych wynika, że na powierzchnię Polski (312696 km²) w ciągu ostatniego miliona lat spadło niemal 70 milionów okazów! Daje to ok. 70 meteorytów rocznie!!!

Liczba obserwowanych spadków w latach 1600-2004 (w interwałach 5-letnich)

Annual meteorite fall rate (1600-2004)

Na zamieszczonym zestawieniu widać wzrost obserwowanej liczby spadków od około 1800 roku. Można domniemywać, że do roku 1800 spadało średnio tyle samo meteorytów (ok. 3–5 rocznie), ale ówczesna nauka ignorowała te zdarzenia. Opisywano pojedyncze spadki, ale nikt nie pokusił się o ich szersze badania i głębszą interpretację. Na zmianę podejścia na pewno miał wpływ ciąg ważnych wydarzeń przełomu XVII–XIX wieku.

W 1772r. niemiecki przyrodnik Peter Pallas znalazł na Syberii olbrzymią bryłę meteorytu żelazno-kamiennego i w 1776 roku opublikował wyniki swoich badań, dowodząc, że meteoryt ten ma skład i budowę niepodobną do żadnej z ziemskich skał (meteoryt ten jest nazywany „żelazem Pallasa”, a oficjalnie Krasnojarsk; od nazwiska Pallasa wzięła swoją nazwę grupa meteorytów żelazno-kamiennych – pallasyty). Wynikami badań Pallasa zainteresował się Ernst F.F.Chladni, który badając m.in. próbki tego meteorytu, w 1794 roku opublikował swoją pracę [Über den Ursprung der von Pallas..., #] w której zasugerował, że meteoryty nie są zjawiskami atmosferycznymi (wulkanicznymi?!), ale pochodzą z innych ciał niebieskich – z kosmosu! Początkowo jego teorii nie potraktowano poważnie, ale w 1803 roku miało miejsce inne ważne wydarzenie ... . Ale zanim o nim napiszę warto zauważyć, że praca Chladniego zbiegła się w czasie z dwoma dobrze udokumentowanymi spadkami. W roku 1794 w Toskani spadł meteoryt Siena, a w 1795 roku w angielskim hrabstwie Yorkshire meteoryt Wold Cottage. Świat nauki zaczął traktować z większą uwagą doniesienia o spadkach. Wyrazem tego zainteresowania była publikacja E.Howarda o składzie chemicznym meteorytów (nota bene od nazwiska Howarda wzięła nazwę grupa meteorytów – howardyty). On również zwrócił uwagę na wyjątkowość „kamieni z nieba”, ich skład chemiczny, budowa i wygląd czynią je odrębną grupą – są inne od skał ziemskich.

  Cóż to za ważne wydarzenie odmieniło podejście do meteorytów? Otóż 26 kwietnia 1803 roku w małej francuskiej wsi L'Aigle miał miejsce spadek deszczu meteorytów. Na miejsce zdarzenia został oddelegowany członek Francuskiej Akademii Nauk Jean-Baptiste Biot, który swoim naukowym autorytetem potwierdził teorię, że kamienie mogą spadać z nieba. Do roku 1800 nauka nie wykazywała należytego zainteresowania meteorytami, gdyż zazwyczaj świadkami spadków byli prości ludzie, a dla naukowców „prostaczek i kmiot” nie był w tamtych czasach wiarygodnym świadkiem! Spadek meteorytu L'Aigle zmienił podejście naukowców Starego Świata, dla Nowego Świata takim, nomen omen kamieniem milowym był spadek meteorytu Weston w grudniu 1807 roku w Connecticut.

  Moim zdaniem równie ważnym punktem zwrotnym w badaniach meteorytów był koniec epoki Oświecenia i początek Romantyzmu?! Opisane wydarzenia miały związek z faktem, że ludzie Oświecenia przykładali wagę tylko do zjawisk pojmowalnych rozumem, podlegających doświadczalnej weryfikacji, dających się sformalizować i ująć w ramy „matematycznych” teorii. W epoce Romantyzmu zaczęto dostrzegać w otaczającym świecie „pierwiastek nieznanego”, zjawiska wymykające się chodnemu oku nauki – wiara i intuicja zaczęły wpływać na obraz świata. Może to hasła zakończonej Rewolucji Francuskiej zmieniły stosunek do ludzi z gminu i ich wiarygodności?

Od tamtego czasu widać wyraźnie wzrost liczby obserwowanych spadków. Zwiększająca się liczba mieszkańców Ziemi (w 1800r. było nas ok. 1 miliarda), a co za tym idzie ilość potencjalnych świadków oraz rozwój meteorytyki sprawiły, że średnio z roku na rok odkrywano coraz to więcej meteorytów. Tak było do początku lat 30. XX wieku, gdyż wtedy trend wzrostowy zaczął się załamywać! Zainspirowany publikacjami [Hughes 1981, Beech 2002] zrobiłem podobne zestawienie dla wszystkich spadków do 2008 roku (podobne zestawienie zrobiłem dla spadków w USA, na którym również widać „maksimum” w latach 30. XX wieku). Uzupełniłem dane i musiałem użyć wielomianu 5-go stopnia, aby dopasowany trend zaczął się zmieniać na rosnący! ;-) Jest na to wielka szansa, w ostatnich latach spada sporo: 2005 (0!), 2006 (5), 2007 (7), 2008 (9) – stan na styczeń 2009 roku.

Annual meteorite fall rate (1800-2008)

Pomimo ciągłego wzrostu liczby ludności świata oraz systematycznego zasiedlania wcześniej niezamieszkałych obszarów, co wydawałoby się zwiększa szansę zaobserwowania spadku – trend spadkowy jest zauważalny. Można szukać prawdopodobnych wyjaśnień tego trendu.

• Może jedną z przyczyn jest to, że żyjemy obecnie w „oceanie świateł” – w miastach, pośród wieżowców, w kanionach ulic, przez większość czasu przebywamy wewnątrz budynków, przemieszczamy się samochodami. Zanieczyszczenie atmosfery tłumi zainteresowanie niebem, w miastach nie widać już gwiazd. Mamy ograniczony kontakt z naturą, a zainteresowanie przyrodą sprowadza się do oglądania filmów przyrodniczych? ;-)

• Może również przez systematyczne zwiększanie się liczby zjawisk antropogennych zachodzących na niebie tracimy zainteresowanie tym co się na nim dzieje. Nad naszymi głowami lata coraz więcej samolotów, nocne niebo przecinają liczne satelity, wszelkie błyski jesteśmy skłonni utożsamiać z pokazami sztucznych ogni, wyładowaniami elektrycznymi czy też błyskami fleszy.

• Zwiększająca się populacja ludzi nie przekłada się prosto na zwiększoną liczbę potencjalnych obserwatorów. Największy wzrost liczby ludności ma miejsce w krajach ubogich i zacofanych. Codzienne troski bytowe zaprzątają ludzkie głowy, przesądy, niewiedza oraz brak przepływu informacji powodują, iż wiele spadków nie jest nigdzie zgłaszanych.

• A może rzeczywiście w ostatnich dekadach mniej dociera i mniej spada na Ziemię, taka chwilowa fluktuacja ilości meteoroidów w okolicach Ziemi. Wielkie planety trochę lokalnie „posprzątały” i/lub Ziemia penetruje zubożone rejony Układu Słonecznego?!

Cała nadzieja w nas kolekcjonerach, amatorach poszukiwaczach i dealerach, że nowe kolejne spadki zostaną zauważone!!!

Kilka przykładów niejednoznaczności spadków

Bywa jednak, że informacje dotyczące spadku są niejednoznaczne (różne źródła różnie podają – spadek/znalezisko) i wtedy jest problem z zaklasyfikowaniem:

• Balcarce – jedne źródła podają, że był to spadek w 1902 roku, inne traktują go jako znalezisko z 2000 roku. Panuje również spore zamieszanie co do klasyfikacji – są różne H4 i L6;

• [Cerro Mesa] – niedawne znalezisko (2006) identyfikowany jednak przez znalazców z obserwowanym w 1993 nad Argentyną jasnym bolidem;

• Goronyo – klasyfikowany jako znalezisko, ale jest świeży i pochodzi prawdopodobnie ze spadku w 2001 roku;

• Lake Labyrinth – według [MBD] jest to znalezisko, ale A. Pilski [Pilski 2001] podaje, że jest to prawdopodobnie spadek;

• Nantan – klasyfikowany jako znalezisko, ale często są przywoływane źródła chińskie opisujące, że w 1516 roku spadł deszcz meteorytów, uznawany obecnie przez niektórych jako spadek Nantana;

• Santa Vitoria do Palmar – pierwsze okazy tego meteorytu znaleziono w marcu 2003 roku, ale lokalizacja znalezisk daje podstawy do przypuszczeń, że są to okazy z bolidu obserwowanego w czerwcu 1997 roku;

Co spada?

(Ilustracja pochodzi z plansz przygotowanych na Wystawę Meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie w 2010 roku).

Autorzy tekstów: © Andrzej S. Pilski, Wadi i Woreczko
Koncepcja plastyczna: © Woreczko

Co spada?

Analizując statystyki spadków można wyciągnąć następujące wnioski:

• jeśli mamy doniesienie o nowym spadku to z dużym prawdopodobieństwem będzie to meteoryt kamienny (na 94,23%) → chondryt (na 86,51%) → chondryt zwyczajny typu L (34,14%) lub H (31,72%) → chondryt zwyczajny typu L6 (23,44%) lub H5 (14,98%). Wynika z tego, że blisko 40% spadków to te dwa typy meteorytów!

• czyli najczęściej spadają: chondryty typu L6 (23,44%), następnie H5 (14,98%), LL (7,63%), L5 (6,88%), H4 (5,58%) i czołówkę zamykają eukryty (3,16%)! W sumie na te 6 typów przypada 61,67% spadków!
• jeśli spadł chondryt węglisty, to jest duża szansa, że będzie to typ CM (33,33% chondrytów węglistych);
• jeśli spadł meteoryt żelazny, to jest duża szansa, że będzie on typu IAB lub IIIAB (~43% met. żelaznych);
• jeśli byliśmy świadkami spadku achondrytu kamiennego, to na 73,5% będzie to przedstawiciel grupy HED i najprawdopodobniej eukryt;
• całkowita masa spadków meteorytów żelaznych stanowi ponad 50%, ale ich udział w liczbie spadków to tylko 4,56%;
• widać z zestawienia, że częściej spadają HED-y niż meteoryty żelazne. Odwrotnie jest w przypadku znalezisk – dużo więcej wagowo znajduje się meteorytów żelaznych niż howardytów, eukrytów i diogenitów. Taka sama zależność dotyczy chondrytów węglistych i meteorytów żelaznych!

Ilustracje: Statystyki 1075 spadków do roku 2008

Źródła: Meteoritical Bulletin, Jan Woreczko, Internet

Źródła (sources)

Spadki w XXI wieku (właściwie po 2000 roku!) – 21st Century Meteorite Witnessed Falls – rejestr prowadzony przez Mika Gilmer'a.

Pełna lista spadków w MBD.

Prowadzona przez Mika Jensena strona o najnowszych spadkach! (Od jakiegoś czasu nie aktualizowana) Absolutne kompendium!!

O części najnowszych spadków bardzo obszerne i wyczerpujące materiały są na stronach Niger-Meteorite-Recon.

Statystyki spadków (oraz w Wikipedi | spadki | statystyki).

Meteoryty antarktyczne – parowanie znalezisk versus spadki: Populations, Paring and Rare Meteorites in the U.S. Antarctic Meteorite Collection, Marilyn M. Lindstrom and Roberta Score – http://curator.jsc.nasa.gov/antmet/ppr.cfm